Bir kuni afandi
Afandi dissertatsiya yozar edi, o`g`li «nima qilyapsiz?— deb so`radi.
— Kitob yozyapman,— dedi Afandi.
— Unda nega boshqa kitobdan ko`chiryapsiz?
— Voy tentagey, shuni ham bilmaysanmi,— dedi kulib otasi,— odam odamdan tug`ilganday, kitob ham kitobdan paydo bo`ladi-da!
— Kitob yozyapman,— dedi Afandi.
— Unda nega boshqa kitobdan ko`chiryapsiz?
— Voy tentagey, shuni ham bilmaysanmi,— dedi kulib otasi,— odam odamdan tug`ilganday, kitob ham kitobdan paydo bo`ladi-da!
Afandining mahallasidagi xasis bir boy qachon mehmon kelsa, bir patnusda suvi qochgan patirni olib chiqib qo`yar, uni hech kim sindirolmaganidan yana butunicha olib kirib ketar edi. Bir mehmondorchilikdan keyin xizmatkor boyagi patirni ichkariga qaytarib olib ketayotganda, ostonaga qoqilib yiqildi-yu, patirni sindirib qo`ydi. Boy «oh» deb, o`zini tashlab hushidan keta yozdi. Afandi darrov o`rnidan turib, patirning siniqlarini terdi, ularni boyga uzatib tasalli berdi:
— O`zingizni bosing, boy buva, buning iloji oson: ko`chaning boshida qadoqchi o`tiribdi, yugurib chiqsangiz, sakkizta qadoq bilan patiringizni butunlab beradi.
— O`zingizni bosing, boy buva, buning iloji oson: ko`chaning boshida qadoqchi o`tiribdi, yugurib chiqsangiz, sakkizta qadoq bilan patiringizni butunlab beradi.
Afandi yosh bola edi. Ko`cha eshigi oldida non yeb o`tirgan edi, bir kishi kelib, uni aldamoqchi bo`ldi:
— O`g`lim, tuyani yaxshi ko`rasanmi?
— Ha.
— Kel bo`lmasa, noningni tuya qilib beray. Afandi bir nonga, bir haligi kishiga qarab dedi:
— Tuya eshigimizdan sig`maydi. Qo`yavering o`zim bo`taloq qilib olaman.
— O`g`lim, tuyani yaxshi ko`rasanmi?
— Ha.
— Kel bo`lmasa, noningni tuya qilib beray. Afandi bir nonga, bir haligi kishiga qarab dedi:
— Tuya eshigimizdan sig`maydi. Qo`yavering o`zim bo`taloq qilib olaman.
Bir kuni Afandi:
— Xotin, tanish mullabachchalar kelishdi, oshni katta qil,— dedi.
Xotini tajang bo`lib o`shqirdi:
— Uyingizda sichqonlar hassa tayanib yuribdiku, nimangizga mehmon boshlab keldingiz?
Afandi myehmonlar oldiga chiqib dedi:
— Xotinim behisiz osh yaxshi bo`lmaydi deya yotibdi. Ulmay-netmay kuzga yetib olsak, xotinim otasinikiga borib behi olib keladi. Osh dam yeguncha bir aylanib kelinglar!
— Xotin, tanish mullabachchalar kelishdi, oshni katta qil,— dedi.
Xotini tajang bo`lib o`shqirdi:
— Uyingizda sichqonlar hassa tayanib yuribdiku, nimangizga mehmon boshlab keldingiz?
Afandi myehmonlar oldiga chiqib dedi:
— Xotinim behisiz osh yaxshi bo`lmaydi deya yotibdi. Ulmay-netmay kuzga yetib olsak, xotinim otasinikiga borib behi olib keladi. Osh dam yeguncha bir aylanib kelinglar!
Afandi ketayotsa, ikki bola yong`oq talashib mushtlashayotgan ekan. Afandi ikkovini ajratib, yong`oqni oldi, uni pichog`i bilan ikkiga ajratib, mag`zini olib og`ziga soldi, ikki palla po`choqni bolalarga bittadan berib:
— Bu, sizlarni murosaga keltirganim uchun pichoq uchi,—dedi.
— Bu, sizlarni murosaga keltirganim uchun pichoq uchi,—dedi.
Afandi kompartiya a’zosi bo`libdi. Xotini so`rabdi:
— Dadasi, men unchalik tushunmadim. Partiya a’zosi bo`lib nima ish bilan shug`ullanasiz?
— Agitatsiya va propaganda ishlari bilan-da!
— A, nima u? - tushunmay so`radi xotini.
— Hmm, qanday tushuntirsam ekan... Faraz qil, ko`chada bir chiroyli ayol ketyapti. Men borib, unga men bilan birga yurishga da’vat qilsam — bu agitatsiya, agar u ko`nib, menga ergashsa — bu propaganda bo`ladi. Tushundingmi?
— Sal tushunmagan joyim bor... Agar men ko`chada ketayotsam, biror notanish erkak kelib, men bilan agitatsiya va propaganda ishlari olib bormoqchi bo`lsa, men nima qilaman?, - deb so`rabdi xotini.
Shunda Afandining achchig`i kelib:
— Sen yaxshisi siyosatga aralashma, xotin!, - deb javob qilibdi....
— Dadasi, men unchalik tushunmadim. Partiya a’zosi bo`lib nima ish bilan shug`ullanasiz?
— Agitatsiya va propaganda ishlari bilan-da!
— A, nima u? - tushunmay so`radi xotini.
— Hmm, qanday tushuntirsam ekan... Faraz qil, ko`chada bir chiroyli ayol ketyapti. Men borib, unga men bilan birga yurishga da’vat qilsam — bu agitatsiya, agar u ko`nib, menga ergashsa — bu propaganda bo`ladi. Tushundingmi?
— Sal tushunmagan joyim bor... Agar men ko`chada ketayotsam, biror notanish erkak kelib, men bilan agitatsiya va propaganda ishlari olib bormoqchi bo`lsa, men nima qilaman?, - deb so`rabdi xotini.
Shunda Afandining achchig`i kelib:
— Sen yaxshisi siyosatga aralashma, xotin!, - deb javob qilibdi....
Afandi har doim Boyvachchani mot qilar ekan. Mot bo`lishdan zerikkan boy xotinidan maslaxat so`rabdi.
Xotini:
— Hamma kazo-kazolarni samovorda osh qilib chaqiring. Afandini 10daqiqa kechroqqa aytasiz. Afandi kelganida hammani oldida:
— "Afandi tursigimi yuvib qo`ydizmi?" - desangiz mot bo`ladi.
Boy xotini aytganidek qilibdi. Hamma o`tirgan vaqtda Afandi kirib kelishiga, Boy turib:
— Afandi tursigimmi yuvib qo`ydingizmi? — desa
Afandi:
— Iya, yana siyib qo`ydingizmi? — dermish.
Xotini:
— Hamma kazo-kazolarni samovorda osh qilib chaqiring. Afandini 10daqiqa kechroqqa aytasiz. Afandi kelganida hammani oldida:
— "Afandi tursigimi yuvib qo`ydizmi?" - desangiz mot bo`ladi.
Boy xotini aytganidek qilibdi. Hamma o`tirgan vaqtda Afandi kirib kelishiga, Boy turib:
— Afandi tursigimmi yuvib qo`ydingizmi? — desa
Afandi:
— Iya, yana siyib qo`ydingizmi? — dermish.
Afandi bozor aylanib yurib, mevafurushlar rastasiga kirib qoldi, qarasa: o`rik qoqi, turli-tuman mayizlar, pista, bodom, nok, uzum va boshqa mevalar uyulib yotibdi-yu, sotuvchilari qimirlamay o`tirishibdi. Afandi hassasining uchini bir boqqolning ko`zi oldiga olib bordi. Bundan cho`chigan boqqol:
— E badbaxt, qanaqa odamsan, ko`zimga tiqib olasan-ku,— dedi.
Afandi hamma eshitadigan qilib dedi:
— Axir, ko`zlaringiz bor ekan-ku, nega bu mevalardan yemay o`tiribsiz?
— E badbaxt, qanaqa odamsan, ko`zimga tiqib olasan-ku,— dedi.
Afandi hamma eshitadigan qilib dedi:
— Axir, ko`zlaringiz bor ekan-ku, nega bu mevalardan yemay o`tiribsiz?
Poshsho bir kuni katta ziyofat berdi. Unda Afandi ham bo`lib, yonidagi kishi bilan quyuq suhbatlashar edi. Poshsho uni xijolat qilish uchun yoniga kelib:
— Kim biladi, qanday yolg`onlarni valaqlayapsan,— dedi.
— Nima qilay, shohim,— javob berdi Afandi,— lof aralashmasa bo`lmas ekan, do`stimga sizning odilligingiz haqida gapirib beryapman.
— Kim biladi, qanday yolg`onlarni valaqlayapsan,— dedi.
— Nima qilay, shohim,— javob berdi Afandi,— lof aralashmasa bo`lmas ekan, do`stimga sizning odilligingiz haqida gapirib beryapman.
Oq qand yangi chiqqan vaqtda Afandi taajjublanib qandfurushdan so`radi:
— Aka, bu nima? Rohatijonning qurug`i desam, shinnisi ko`rinmaydi...
Qandfurush tushuntirib berdi:
— Bu - qumshakarning yirigi, yangi chiqdi. Buni oq qand deyiladi.
— Jinday chashna bering-chi?
Afandi oq qanddan bir chaqmog`ini og`ziga solib so`rgan edi, huzur qilganidan badanlari yayrab, ko`zlari suzilib ketdi.
— Shunday yaxshi narsani sotasizmi,— dedi Afandi yutinib,— uyingizga oborib bola-chaqangiz bilan so`rishmaysizmi?!
— Aka, bu nima? Rohatijonning qurug`i desam, shinnisi ko`rinmaydi...
Qandfurush tushuntirib berdi:
— Bu - qumshakarning yirigi, yangi chiqdi. Buni oq qand deyiladi.
— Jinday chashna bering-chi?
Afandi oq qanddan bir chaqmog`ini og`ziga solib so`rgan edi, huzur qilganidan badanlari yayrab, ko`zlari suzilib ketdi.
— Shunday yaxshi narsani sotasizmi,— dedi Afandi yutinib,— uyingizga oborib bola-chaqangiz bilan so`rishmaysizmi?!