Bir kuni afandi
Podsho Afandini masxaralash maqsadida saroy ahlini yig`ib, farmoni oliy o`qidi:
— Biz bugundan boshlab Nasriddin Afandini eshak boshilik martabasiga muvofiq ko`rdik...
Afandi o`rnidan turib podshoga ta’zim qildi va borib taxtdan ham yuqoriroq bir joyga borib o`tirdi.
— Ha, Afandi, — dedi podsho,— nima uchun mendan ham yuqoriroqqa o`tirdingiz?
Afandi qo`lini ko`tarib dedi:
— Taqdirga tan bering, shohim! Men o`z vazifamni bajarishga kirishdim!
— Biz bugundan boshlab Nasriddin Afandini eshak boshilik martabasiga muvofiq ko`rdik...
Afandi o`rnidan turib podshoga ta’zim qildi va borib taxtdan ham yuqoriroq bir joyga borib o`tirdi.
— Ha, Afandi, — dedi podsho,— nima uchun mendan ham yuqoriroqqa o`tirdingiz?
Afandi qo`lini ko`tarib dedi:
— Taqdirga tan bering, shohim! Men o`z vazifamni bajarishga kirishdim!
Afandi qo`sh xaydab yurib bir xum oltin topib oldi. Atrofiga olazarak qaragan edi, yonida ov qilib yurgan podshoga ko`zi tushdi. «Agar shu oltinlarni podshoga bersam, biror shaharga meni hokim qilar» degan xayol ko`nglidan o`tdi-da, podshoni chaqirdi. podsho ham kela boshladi, U kelguncha, oltinlarning mehri o`tkirlik qilib, uni podshoga bergisi kelmay qoldi. Podsho:
— Nima ishing bor, meni nega chaqirding!— dedi.
— Shohim, siz ko`zchi, didi baland odamsiz, bir chamalab ko`ring-chi, haydalgan joy ko`pmi, haydalmaganimi?— dedi Afandi.
Nihoyatda achchig`langan podsho:
— Ablah, mening ovimga halal berding!— dedida jo`nab qoldi. podsho biroz yurgach, Afandi yana iyib ketdi-da, oltinlarni unga bergisi kelib chaqirdi:
— Shohim, qayting, bir xum oltin beraman! Oltinning nomini eshitgan podsho otining boshini burib qaytib kela boshladi. Biroq u yetib kelguncha Afandi yana aynib qoldi-da:
— Shohim, bir nazar solib qarang, ola ho`kizim tez yuradimi, qorasi ildammi? — dedi Afandi.
Podsho o`z ichida: «Bu jinni odam ekan» deb xayol qil-di-yu otni choptirib ketdi.
Afandi qo`shni tugatib, kechqurun xumni ko`tarib uyiga keldi. Xumni uyga qo`yib, ho`kizlarni joylash uchun molxonaga kirib ketdi. Xotini xumni qaragan edi, ichi to`la oltin. U darrov oltinlarni sandiqqa solib, xumni tosh bilan to`latib qo`ydi.
Afandi molxonadan chiqquncha yana oltinlarni podshoga bergisi kelib qoldi-da, xumni qopga solib ko`tarib, saroyga qarab jo`nadi. Podsho beklari bilan kengashib o`tirar edi. Afandi o`rtaga kirib borib:
— Shohim, sizga bir xum oltin olib keldim,— dedi-da xumni gilamga ag`dardi.
Undan to`kilgan toshlarni ko`rib, hamma ajablandi. Afandi xijolatdan chiqish uchun, dedi:
— Bordi-yu, shu xum to`la tilla bo`lganda, necha botmon kelar edi?
— Nima ishing bor, meni nega chaqirding!— dedi.
— Shohim, siz ko`zchi, didi baland odamsiz, bir chamalab ko`ring-chi, haydalgan joy ko`pmi, haydalmaganimi?— dedi Afandi.
Nihoyatda achchig`langan podsho:
— Ablah, mening ovimga halal berding!— dedida jo`nab qoldi. podsho biroz yurgach, Afandi yana iyib ketdi-da, oltinlarni unga bergisi kelib chaqirdi:
— Shohim, qayting, bir xum oltin beraman! Oltinning nomini eshitgan podsho otining boshini burib qaytib kela boshladi. Biroq u yetib kelguncha Afandi yana aynib qoldi-da:
— Shohim, bir nazar solib qarang, ola ho`kizim tez yuradimi, qorasi ildammi? — dedi Afandi.
Podsho o`z ichida: «Bu jinni odam ekan» deb xayol qil-di-yu otni choptirib ketdi.
Afandi qo`shni tugatib, kechqurun xumni ko`tarib uyiga keldi. Xumni uyga qo`yib, ho`kizlarni joylash uchun molxonaga kirib ketdi. Xotini xumni qaragan edi, ichi to`la oltin. U darrov oltinlarni sandiqqa solib, xumni tosh bilan to`latib qo`ydi.
Afandi molxonadan chiqquncha yana oltinlarni podshoga bergisi kelib qoldi-da, xumni qopga solib ko`tarib, saroyga qarab jo`nadi. Podsho beklari bilan kengashib o`tirar edi. Afandi o`rtaga kirib borib:
— Shohim, sizga bir xum oltin olib keldim,— dedi-da xumni gilamga ag`dardi.
Undan to`kilgan toshlarni ko`rib, hamma ajablandi. Afandi xijolatdan chiqish uchun, dedi:
— Bordi-yu, shu xum to`la tilla bo`lganda, necha botmon kelar edi?
Afandi bir kuni oyna topib olibdi. Unda o`zini ko`rib:
— Iya, bu siznikimi mavlono, kechirasiz, - debdi.
— Iya, bu siznikimi mavlono, kechirasiz, - debdi.
Afandi to`yga borgan edi, ichkariga kirishda kavushini qo`ltig`iga qistirib oldi. To`yboshi Afandini sekin turtib:
— Kavushingiz dahlizda tura berar edi-ku, - dedi.
— Yo`q, - dedi Afandi, — kavushimning yomon fye’li bor: kim «yur» desa, o`rniga eski kavushni qo`yib keta beradi.
— Kavushingiz dahlizda tura berar edi-ku, - dedi.
— Yo`q, - dedi Afandi, — kavushimning yomon fye’li bor: kim «yur» desa, o`rniga eski kavushni qo`yib keta beradi.
Afandi shustriy qizga uylanibdi, oradan uch oy o`tgandan keyin xotini o`g`il tug`ibdi, Afandi boshini qashlab xotinidan so`rabdi
— Xotin ayollar odatda 9 oyda tug`adi sen esa uch oyda tug`dinga desa, xotini dermish:
— Voy adasi Manga uylanganizga qancha bo`ldi?
Afandi:
— uch oy.
Sizga erga tekkanimgachi?
Afandi
— uch oy.
To`yimiz bo`lganigachi?
Afandi
— uch oy.
Uchovini qo`shsa qancha bo`ladi?
Afandi
— 9 oy!!! Shuni xisoblamabman xotin dermish.
— Xotin ayollar odatda 9 oyda tug`adi sen esa uch oyda tug`dinga desa, xotini dermish:
— Voy adasi Manga uylanganizga qancha bo`ldi?
Afandi:
— uch oy.
Sizga erga tekkanimgachi?
Afandi
— uch oy.
To`yimiz bo`lganigachi?
Afandi
— uch oy.
Uchovini qo`shsa qancha bo`ladi?
Afandi
— 9 oy!!! Shuni xisoblamabman xotin dermish.
Afandi bemahalda uyiga mehmon boshlab kelgan edi, xotini urishib berdi:
— Uyda hech narsa yo`q-ku, mehmon boshlab kelasiz!
— Unday bo`lsa,— dedi Afandi,— mehmon ko`chada turibdi, chiqib Afandi yo`q deya qol!
Afandining xotini yo`lakka chiqib, eshik orqasidan:
— Xush kelibsiz, mehmon, uyga kiring desam, Afandi yo`qlar, endi borlarida boshqa kelarsiz,— dedi.
Mehmon o`shqirdi:
— Qanaqa bema’ni xotinsiz! Hozir holu jonimga qo`ymay olib keldilar-ku. Hozir ko`z oldimda uyga kirib ketdilar!
Afandi quloq solib tursan edi, eshikka yaqinroq borib dedi:
— Afandining eshigi bitta deb senga kim aytgan edi, narigi eshikdan chiqib ketgandir-da!
— Uyda hech narsa yo`q-ku, mehmon boshlab kelasiz!
— Unday bo`lsa,— dedi Afandi,— mehmon ko`chada turibdi, chiqib Afandi yo`q deya qol!
Afandining xotini yo`lakka chiqib, eshik orqasidan:
— Xush kelibsiz, mehmon, uyga kiring desam, Afandi yo`qlar, endi borlarida boshqa kelarsiz,— dedi.
Mehmon o`shqirdi:
— Qanaqa bema’ni xotinsiz! Hozir holu jonimga qo`ymay olib keldilar-ku. Hozir ko`z oldimda uyga kirib ketdilar!
Afandi quloq solib tursan edi, eshikka yaqinroq borib dedi:
— Afandining eshigi bitta deb senga kim aytgan edi, narigi eshikdan chiqib ketgandir-da!
Afandi bozorga boraman deb otini egarlayotsa, oti 1000 so`m berib "Damas`da borib kelaver" deyarmish
Bir kuni podsho Afandining o`g`lini huzuriga chaqirdi. Bolaning qaddi-qomati, qoshi-ko`zi xuddi otasinikiga o`xshar edi. Uning aqlini ham otasinikiga o`xshash-o`xshamasligini sinash uchun bolaga bir tilla bergan edi, u pulni sira olmadi.
— Nega tillani olmaysan?
— Onamdan qo`rqaman, u begona odamdan pul olmagin degan.
— Yasha,— xursand bo`ldi podsho,— men onang aytgan begona odam emas, hukmdoring bo`laman, ola ber!
— Men podsho ekanligingizni bilaman, onam bunga baribir ishonmaydida.
— Nima uchun?—hayron bo`ldi podsho.
— Agar podsho pul bersa, bir tilla emas, kuproq berar edi, deydi-da.
— Nega tillani olmaysan?
— Onamdan qo`rqaman, u begona odamdan pul olmagin degan.
— Yasha,— xursand bo`ldi podsho,— men onang aytgan begona odam emas, hukmdoring bo`laman, ola ber!
— Men podsho ekanligingizni bilaman, onam bunga baribir ishonmaydida.
— Nima uchun?—hayron bo`ldi podsho.
— Agar podsho pul bersa, bir tilla emas, kuproq berar edi, deydi-da.
Kunlarning birida katta boy ziyofat berdi. Shahar hokimi va boshqa amaldorlar qatorida Afandini ham taklif qildi.
Boy hokim uchun uyning to`ridan joy hozirlab, unga a’lo noz-ne’matlarni qo`yar, boshqa odamlarga oddiy ovqatlarni tortar edi. Afandi hokimning yoniga o`tirdi-da o`z kosasiga hokimnikini, almashtirib oldi. Buni ko`rgan boy toqatsizlanib qichqirdi:
— Afandi, u ovqatga tegmang, zarar qiladi!
— Bilaman,— javob berdi Afandi,— hokim hazratlari bu ovqatni yeb shikastlanib qolmasinlar, hokim uchun men zararlanay deyapman.
Boy hokim uchun uyning to`ridan joy hozirlab, unga a’lo noz-ne’matlarni qo`yar, boshqa odamlarga oddiy ovqatlarni tortar edi. Afandi hokimning yoniga o`tirdi-da o`z kosasiga hokimnikini, almashtirib oldi. Buni ko`rgan boy toqatsizlanib qichqirdi:
— Afandi, u ovqatga tegmang, zarar qiladi!
— Bilaman,— javob berdi Afandi,— hokim hazratlari bu ovqatni yeb shikastlanib qolmasinlar, hokim uchun men zararlanay deyapman.
Afandi bozordan tog`ora olib kelayotgan edi, yo`lda birov duch kelib:
— Qani, taqsir, tog`orani menga bering, ko`tarishib ketay,— dedi-da, Afandining qo`lidan tog`orasini oldi.
Uyga yetdilar. Afandi odamgarchilik yuzasidan u kishini mehmon qilib jo`natdi. Biroq bu kishi har kuni kelib, Afandi bilan so`rashib:
— Xo`sh, qalay, tog`ora omonmi?—deb so`raydigan bo`lib qoldi.
Har gal kelganida, Afandi uni holi-qudrat mehmon qilib jo`natardi. Bu holning uzluksiz davom etishidan Afandi juda zerikdi.
Kunlarning birida, u kishi yana kelib, eshik qoqqan edi, Afandi tog`orani ko`tarib chiqdi. U ham so`rashib bo`lgach:
— Ha, qalay, tog`ora omonmi?—deb so`ragan edi. Afandi tog`orani yerga tashlab yubordi. U yerga tushib sindi.
— Ha, tog`ora shu damgacha omon edi, hozir ko`z oldingizda jon berdi,— deb Afandi uyga kirib ketdi.
— Qani, taqsir, tog`orani menga bering, ko`tarishib ketay,— dedi-da, Afandining qo`lidan tog`orasini oldi.
Uyga yetdilar. Afandi odamgarchilik yuzasidan u kishini mehmon qilib jo`natdi. Biroq bu kishi har kuni kelib, Afandi bilan so`rashib:
— Xo`sh, qalay, tog`ora omonmi?—deb so`raydigan bo`lib qoldi.
Har gal kelganida, Afandi uni holi-qudrat mehmon qilib jo`natardi. Bu holning uzluksiz davom etishidan Afandi juda zerikdi.
Kunlarning birida, u kishi yana kelib, eshik qoqqan edi, Afandi tog`orani ko`tarib chiqdi. U ham so`rashib bo`lgach:
— Ha, qalay, tog`ora omonmi?—deb so`ragan edi. Afandi tog`orani yerga tashlab yubordi. U yerga tushib sindi.
— Ha, tog`ora shu damgacha omon edi, hozir ko`z oldingizda jon berdi,— deb Afandi uyga kirib ketdi.